Έκθεση-Έκφραση Όχι άλλο κάρβουνο!!!

Τέτοιες μέρες, που οι Πανελλήνιες εξετάσεις κοντοζυγώνουν, πάντα κυκλοφορούσαν- και θα κυκλοφορούν- πολλά συνταγολόγια σχετικά με το μάθημα της Έκθεσης. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πως σε κανένα άλλο μάθημα δεν διασπείρονται τόσες πολλές συμβουλές επιτυχίας όσο στο μάθημα αυτό. Συμβουλές για τη σωστή διαχείριση του χρόνου τη στιγμή της εξέτασης, συμβουλές για το αν θα πρέπει πρώτα να κάνει κανείς τις ασκήσεις θεωρίας και μετά την περίληψη και την έκθεση, συμβουλές, συμβουλές, συμβουλές... Μέχρι ενός σημείου είναι κατανοητό, καθώς πρόκειται για ένα μάθημα πολυσύνθετο και απαιτητικό. Και μάλιστα, όχι απλώς μάθημα, αλλά δεξιότητα! Και όχι απλώς δεξιότητα χρησιμοθηρική, αλλά δεξιότητα ζωής.

  Σκοπός του γλωσσικού μαθήματος δεν είναι να εισαχθώ στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, αλλά να είμαι σε θέση, όπως άλλωστε ορίζει και το ΦΕΚ, να διαβάζω/ακούω, να κατανοώ και κατόπιν να γράφω/συζητώ. Δηλαδή, δεξιότητες που θα κρίνουν τη ζωή μου και την ποιότητά της για πάντα. Αντ' αυτού, η γλωσσική διδασκαλία έχει μετατραπεί σε μάθημα που ο καθένας, κατά το δοκούν, κάνει ό, τι θέλει.

  Άλλος μπαίνει μες την τάξη και λέει τα εσώψυχά του, πιστεύοντας ότι έτσι καλλιεργεί την ευαισθησία σε ευαίσθητα θέματα. Άλλος επιδίδεται σε ατέρμονες κοινωνικο-πολιτικές συζητήσεις, θεωρώντας ότι έτσι επιτυγχάνεται ο διάλογος, η ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων και, εν τέλει, ο εμπλουτισμός ιδεών. Κάποιοι πάλι υπεραναλώνονται σε τεχνικές συγγραφής περίληψης-έκθεσης-μικροκειμένου αναφερόμενοι στα κλισέ: "Αρχικά... εν συνεχεία... ύστερα... ακόμα... συμπερασματικά". Υπάρχουν, ίσως, κι αυτοί που ακόμα λένε στους μαθητές τους: "διάβασε εξωσχολικά βιβλία, εφημερίδες", λες και είναι depon να το καταπιείς και να γιάνεις. Χωρίς γενικεύσεις και ισοπεδώσεις, αυτή είναι η κατάσταση. Μετά, λέει, έχει πέσει το επίπεδο έκφρασης των μαθητών... Είμαστε τελευταίοι στο PISA κλπ.

  ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ (απ' τις πολλές): Κάθε κείμενο ως τελικό προϊόν απαιτεί χρήση επιμέρους τύπων γνώσης:

• της εννοιολογικής (γνώση του θέματος)
• της γλωσσικής (γραμματικοί κανόνες, λεξιλόγιο)
• της πραγματολογικής, που επιτρέπει στο συγγραφέα να προσαρμόσει την εννοιολογική γνώση και το γλωσσικό περιεχόμενο του κειμένου στον αποδέκτη, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η επικοινωνία.

Να, λοιπόν, ένας -μόνο- μπούσουλας από τους πολλούς της σχετικής βιβλιογραφίας. Ας καλλιεργήσουμε αυτά αρχικά και με δουλειά θα έρθει αποτέλεσμα. Κανείς δεν γεννήθηκε συγγραφέας.

  Οι μαθητές έχουν κριτική σκέψη, άποψη και θάρρος. Ειλικρίνεια και σωστό αισθητήριο. Δεν έχουν, όμως, στήριξη. Μην τους υποτιμάμε λέγοντας ότι: "όλη την ώρα είναι με ένα κινητό στο χέρι", τη στιγμή που κι εμείς το ίδιο κάνουμε! Μην ισχυριζόμαστε ότι έχουν λεξιλόγιο πεντακοσίων λέξεων, όταν και το δικό μας δεν πάει πίσω. Μην τους κατηγορούμε ότι δεν μπορούν να λύσουν δύσκολα θέματα, όταν κι εμείς δεν έχουμε αποπειραθεί ποτέ παρέα τους να τα λύσουμε, αλλά κοιμόμαστε με το λυσάρι-bulletολόγιο στο προσκέφαλο.

 Χρειάζονται συνεχείς επιμορφώσεις, εξειδικευμένες γνώσεις/σπουδές στον τομέα της παραγωγής αποτελεσματικού γραπτού λόγου και ένα σοβαρό και σταθερό ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ που θα ασχολείται με τα ουσιώδη κι όχι με τα κριτήρια επιλογής διευθυντών και άλλες μικροπολιτικές.

    Επιτέλους! Όχι άλλο κάρβουνο!!!

Απαλοκαιργιές - Απ' τη ζωή του νησιού μου (Γεωργίου Πεταλιανού-Θεολόγου)

"Του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο νάναι μέρα"

Τώρα με τις θείες λιακάδες και τις φεγγαρόλουστες νύχτες του Γενάρη, πετώ πάλι με τη φαντασία μου στο νησάκι μας, κι ανάμεσα στις ωμορφιές του, ζω και χαίρομαι τις δικές του γλυκές ώρες, κάτω απ' τα ζεστά φιλιά του ήλιου του και τα γλυκά χάδια του φεγγαριού του.

  Να την και κει. Χιλιόχρωμη η αυγή. Ολόχρυσος σκα μεσ' απ' τη θάλασσα ο δίσκος του ήλιου. Καταπράσινα τα χωράφια απ' τα σπαρτά. Μυρίζουν τα χώματα κι οι πέτρες απ' τ' απόβροχο. Κι οι ηλιαχτίνες που πέφτουν στις στάλες της πρωινής δροσιάς και κάνουν να λαμποκοπούν σε χίλια δυο τρελλά χρώματα, σαν τ' ατίμητα πετράδια. Μέσα στην καρδιά του χειμώνα η άνοιξη στέλλει ξαφνικό το μήνυμά της. Κάτω απ' τη χρυσή ηλιοβροχή ξεπροβάλλει κάποιο κλαδί ανθισμένης αμυγδαλιάς και στ' άλλα δεντρικά, στις θάμνοι και στα λουλούδια φουσκωμένα τα μπουμπούκια είναι έτοιμα να ξεχυθούν σε φύλλα και σ' ανθοί στο χάδι του ήλιου.

    Γαλήνια κι η θάλασσα που βρέχει το νησάκι μας, "Κυούσης δε της αλκυόνος ίσταται τα πελάγη, φιλίαν δε και ειρήνην άγουσιν άνεμοι".

Γλύφει τα βράχια και τις αμμουδιές και το κυμματακι ήσυχο σβύνει σαν φιλί πάνω στο γυαλό...

....Η κερά-Καλλίτσα με το καλαθάκι της στο χέρι τραβά ξοπίσω της την κατσίκα με τα ρίφια. Πάει στου Καλαμπελά. Ναψη τον Άη Γιωργάκη. Να μαντζέψη χορταράκια για το βραδυνό. Να βοσκήση το παμπάκιο της. Το κερά-Κατέ από πωρνό πωρνό έχει στημένη τη μπουάδα του στο Φλεϊ. Τούκου-τούκου γροικιέται ο κόπανός της. Οι νήες πάνε με γέλοια και τραγούδια και χαρές και κρυφομιλήματα στο τάξιμο της Παναγιάς και να μαντζέψουνε κουτσουνάδες, μαντηλήδες και πορύχια. Κι οι δαιμόνοι (τα παιδιά), σκαστοί απ' το σκογειό, σε καένα στενό χαίρουνται τη λιακάδα παίζοντας σβούροι και κορκοκύλες. Κι άλλοι στον ποταμό, στη λάκκα, κολυμπούνε, τα ξύλινα και ντενεκεδένια καραβάκια τους με τα λευκά πανιά τους. Η λαλά με τη ρόκχα στο χέρι και ο παππούς με το κομπολόι, καθισμένοι στην πορτοπούλα ζεσταίνουν στο νήγιο τα γέρικα κόκχαλά τους. Όλοι κι όλα, άνθρωποι και ζωντανά χαίρουνται την καλωσυνάτη μέρα. Τα πρόβατα βόσκουν στο χωράφι. Τ' αρνιά χοροπηδούν. Τα βούγδια, άλλα χαίρουνται το τριφύλλι κι άλλα αναμασούν ξέγνοιαστα. Κι ο γάιδαρος ξεγελασμένος απ' τον καιρό παίρνει για Μάη το Γενάρη και σηκώνοντας την κεφάλα του στέλλει το κάλεσμά του στην πρόωρα ερωτοχτυπημένη πουλάρα του κυρ-Νικολού.

   Ζάχαρι κυλά η μέρα στην ωμορφιά και την καλωσύνη, κάτω απ' τη θαλπωρή του ήλιου. Και να το σούρουπο. Τα φώσια ανάβγουν ένα-ένα στα σπίτια μαζί με τ' άστρα τ' ουρανού. Να το φεγγάρι...Σαν να κολυμπά στο άπειρο του στερεώματος ασημώνει με τα ασήμια του το νησάκι μας. Γύρω απ' το φτωχό τραπέζι που το φωτίζει ο λύχνος, με το λιτό βραδυνό με χορταράκια, με βρεμμένο μιαδερό ψωμάκι στο τζουμί, με μια ρέγγα μ' εληές και με κρομμύδι και μ' ένα ποτήρι κρασί, η φαμίλια δειπνά. Κάνουν το σταυρό τους, ευχαριστούν τον καλό Θεό και πάνε να ξεκουράσουν το κορμί τους απ' τον κόπο της ημέρας. Μαζί τους τώρα κοιμάται και το νησάκι μας που λικνίζεται ήσυχα πάνω στην ασημένια θάλασσα. Όλα κοιμούνται το γλυκό ύπνο μεσ' στ' όνειρο της νύχτας. Μονάχα οι κάτθες πιστοί στην εθιμοτυπία τους και στην προσταγή της φύσης χαίρουνται τον έρωτά τους κάτω απ' το γενναριάτικο φεγγάρι.

-Νιάουυυυυυυυυ!!!!!Νιάουυυυυυυυυ!!!!

-Νιάρρρρρρρρρρ!!!!!Νιάρρρρρρρρρρ!!!!

  Ένας σαματάς γροικιέται μεσ' την νύχτα. Το μάνταλο τρίντζει! Το πορτέλλο ανοίει! Είναι το Τζαμπώ, η γεροντοκόρη. Σκανδαλισμένη απ' τον πειρασμό δεν μπορεί να κλείσει μάτθι απόψε με τις ψόφοι. Μισόγδυμνη, με μια μάτσα στο χέρι, σαν δουγιατό, βλαστημοκοπά.

-Κατσσσσσσσσσσ!!!!Κατσσσσσσ!!!Φωτιά να σας εκάψη διαόλοι, επαδά ηβρίκατε νάρχετε να βγάλετε τα στραβά σας. Κατσσσσ!!!

    Το φεγγάρι από ψηλά σας να χαμογελά!! 

Γενάρης 1943

Κεφάλαιο 1ο - Η απόπειρα

-Κύριε Γιώργο, μπορώ να σας απασχολήσω για δυο λεπτά; είπε η κυρία Νατάσα φανερά ταραγμένη.

  Ο δάσκαλος μόνο από την όψη της φαντάστηκε. Πάλι κάποιος μαθητής του ενοχλούσε το μάθημα ή είχε έρθει ξανά α-προετοίμαστος, α-διάβαστος, ά-γραφτος, α-διάφορος, α-παράδεκτος, α- κι όποια άλλη σύνθετη λέξη με το στερητικό -α- ταιριάζει στην περίσταση.

 Ήταν όμως ταραγμένη, όχι εκνευρισμένη, κι αυτό τον έβαλε σε σκέψεις.

  -Τι συμβαίνει, κυρία Νατάσα;

  -Κάποιος μαθητής σας άνοιξε την τσάντα μου, πήρε το πορτοφόλι μου, το ψαχούλεψε και αφού δε βρήκε τίποτα, το άφησε αναποδογυρισμένο πάνω στο κούμπωμα.

   Αυτό το "κάποιος μαθητής σας" πάντα τον αναστάτωνε...

 -Μισό λεπτό, μισό λεπτό, κυρία Νατάσα! Αυτό που λέτε είναι σοβαρό! Το είδατε με τα μάτια σας;

 -Ακούστε κύριε Δημητρίου...Την ώρα που τελείωσε το μάθημα, σηκώθηκα από την έδρα μου και κατευθύνθηκα προς το τελευταίο θρανίο, όπου είχα ακουμπήσει την τσάντα μου. Σε εκείνο το θρανίο! Να! Το βλέπετε; Στο ίδιο αυτό θρανίο είχα βάλει τον Αρτέμη να καθίσει μετά από αίτημά του..

   Στο άκουσμα "Αρτέμης" ο δάσκαλος επιβεβαίωσε τις δεύτερες σκέψεις του. Κι αν η  καθηγήτρια των Αγγλικών ταράχτηκε από την απόπειρα κλοπής την ώρα του μαθήματός της, ο δάσκαλος σκοτείνιασε...Δε λέω! Το να σε κλέβουν ή να προσπαθούν κάτι τέτοιο αφήνει ένα βαρύ αίσθημα εσωτερικής παραβίασης. Όμως όταν παρακολουθείς την παραβίαση και, ενώ προσπαθείς με κάθε τρόπο αυτή να ματαιωθεί, βλέπεις τελικά να συμβαίνει, τότε σε πιάνει ένα παράπονο...